Xóm Nhà đèn: Chợ đồ gỗ xê - cần - hen

---

Con hẻm này khoảng hơn 200 nóc nhà thì tới 3/4 là dân nhập cư, người từ Hải Dương, Nam Định, người từ An Giang, Cần Thơ... Có những người tới đây ở đậu, thấy nghề “hay hay, sống được” nên làm thử, lâu dần thành phường, thành hội. Vì nằm cạnh trạm biến thế Chánh Hưng và chuyên bán đồ gỗ cũ nên hẻm 124 Phạm Thế Hiển còn được gọi là xóm Nhà Đèn hay chợ đồ gỗ  xê - cần - hen.

“Lẩu” đồ gỗ cũ

Trong ánh sáng lờ mờ của bóng đèn tuýp trắng, các món đồ gỗ cũ nằm ngổn ngang trong những cái kho nằm sát bờ kênh Tàu Hũ. Khách cần mua đồ cứ tự vén đường, len lỏi trong những đống đồ cũ nát để tìm. Thấy cái gì ưng ý khách mua chụp hình lại rồi tìm chủ hỏi giá.

Gắn bó với xóm đồ gỗ này hơn 30 năm, bà Nguyễn Thị Láng (quê Long Xuyên, An Giang) cho biết, cùng là bộ sa lông thẻ một băng dài, hai ghế đơn và một bàn nhỏ, có người bán 3 - 4 triệu đồng nhưng có người chỉ bán trên dưới 1 triệu đồng. Giá món đồ đắt hay rẻ phụ thuộc vào việc chủ buôn mua lại được từ ai. Thông thường, những người có nhu cầu thay đổi nội thất sẽ thanh lọc những món đồ gỗ xưa với giá rẻ bèo. Còn mua qua trung gian hoặc từ những người mua rong bán lại thì giá nhỉnh hơn.

“Muốn mua rẻ thì tìm bà Tám, mua đồ dùng được thì qua ông Trì, dùng 5 - 7 năm thì qua tìm Tùng, muốn dùng bền, dùng đẹp thì qua tìm Thọ”, bà Láng mách nước.

Trong chợ đồ gỗ cũ này vật dụng sinh hoạt gì cũng có, từ cái giàn chén cũ, chuồng chim câu tới cái hoành phi bằng gỗ khảm trai đều đủ mặt. Như cái tủ chén ba ngăn, tầng trên kín để trữ đồ ăn thừa, tầng hai được đóng bằng thanh nan có bệ đỡ phổ biến ở thập niên 1980 - 1990 được bán với giá trên dưới 1 triệu đồng tùy theo chất liệu gỗ và độ mới.

Những bộ ghế có hoa văn cổ điển được bán trên các trang mua bán nước ngoài với giá vài ngàn USD/bộ

Những bộ ghế có hoa văn cổ điển được bán trên các trang mua bán nước ngoài với giá vài ngàn USD/bộ

Theo anh Võ Văn Viển (chủ một vựa đồ gỗ cũ trên đường Phạm Thế Hiển), nguyên hẻm 124 mỗi năm thu mua vài trăm chiếc giàn chén như vậy bởi nhu cầu thay mới nội thất, cấu tạo của chiếc giàn không còn phù hợp với người thành phố nên họ bán nhiều. Trước đây do ít người mua nên giá của những chiếc giàn như thế chỉ vài chục ngàn nhưng hiện tại người ta mua để trang trí, trưng bày nhiều nên giá được nâng lên.

Ở hẻm 124, trước đây chỉ có mé sát bờ kênh nhộn nhịp, nay mặt tiền ngoài đường nhựa mới thật hút khách nên là nơi các chủ vựa trưng bày đồ gỗ cũ sau khi tân trang. Phía trong dùng làm kho chứa và nơi mua bán của những người biết nghề.

Đồ gỗ cũ có tuổi đời khoảng 50 - 100 năm và được làm bằng những loại gỗ căm xe, thao lao... nếu mua tại kho có giá thấp bằng 1/2 hay 1/3 so với các cửa hàng phía ngoài.

Nếu chịu khó tìm ở những kho này, người mua có thể mua được nhiều món ưng ý với giá rẻ mạt. Thậm chí nếu là khách quen, có duyên mua hàng thì có thể xin không những cái hộc bàn có đính tay kéo bằng đá, những bộ tranh tứ bình bằng gỗ mini... để về trang trí nhà cửa theo sở thích.

“Đồ bỏ” giá... nghìn đô

Khoảng hai thập kỷ trở lại đây đồ gỗ cũ trở nên có giá. Các quán cà phê, quán ăn phong cách cổ điển mọc lên như nấm nên nhu cầu sử dụng lại bàn ghế, tủ kệ cũ ngày càng nhiều. Giá đồ gỗ cũ tăng vọt. Ghế sa lông Hồng Kông trước đây chỉ 200.000 - 300.000 đồng/cái, bây giờ mỗi năm tăng một giá, một chiếc ghế cứng cáp giá lên tới 1 - 1,2 triệu đồng.

Theo chị Nguyễn Thị Hiền (chủ buôn đồ gỗ cũ ở hẻm 124), tới chợ này thường là kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng. Với họ, tìm được một món đồ phù hợp khách hàng là quan trọng nhất. Chỉ cần đúng yêu cầu, giá mua có thể tăng lên 10 - 20 lần so với giá mua vào.

“Cái hay của đồ gỗ xê - cần - hen là ngày xưa gỗ tốt, quý còn nhiều, thợ làm đồ gỗ lại rất kỹ nên vật dụng rất bền. Đồ gỗ bây giờ đa số làm bằng ván ép và gỗ dán nên độ bền thấp, gặp nước rất dễ bong tróc. Đôi khi mình mua về một bộ bàn ghế cũ được phủ sơn kỹ lưỡng không biết gỗ gì, chỉ đến khi thuê thợ cạo sạch sẽ mới nhận ra nó được làm bằng hương đá Tây nguyên - loại gỗ gần như bây giờ không còn tìm thấy để đóng bàn ghế nữa. Gặp những món đồ như vậy, thợ buôn sẽ nói giá thật cao. Gặp đúng khách, bằng mọi giá họ sẽ săn mua bằng được”, chị nói.

Trước khi bán, các món đồ gỗ cũ ở xóm Nhà Đèn thường được gia cố cứng cáp

Trước khi bán, các món đồ gỗ cũ ở xóm Nhà Đèn thường được gia cố cứng cáp

Với đồ gỗ cũ, mỗi bộ quý, đẹp thường còn yếu tố độc. Thổi đi lớp bụi dày phủ lên hoa văn bệ tủ chè bằng gỗ đinh được đục từng con chim, bông cúc tinh xảo, chị Hiền cho biết giờ đây những người có tủ đinh như thế không bán nữa, chị mua được cái tủ này cách đây hơn một năm, có khách trả 2.000 USD (gần 50 triệu đồng), nhưng chị chưa bán.

Khác biệt nhất ở đồ cổ và giả cổ là nét mộc. Nét mộc ngày xưa làm bằng thủ công toàn bộ, các chi tiết không đều nhau nhưng vẫn thấy sự sắc sảo. Còn nét mộc hiện nay đều tăm tắp, lại không đẹp bằng. Về mặt chuyên môn, đồ cổ dùng kỹ thuật “đóng mộng”, tối kỵ đóng đinh, đánh vít...

Mân mê một đôi hạc bằng gỗ anh Võ Văn Trình (người chuyên gom đồ từ các trại đồ gỗ cũ tại hẻm 124) cho hay: “Giá ngàn đô chứ không rẻ đâu. Lúc mua về hơi cũ nhưng làm bằng gỗ trắc đen. Gỗ này giờ thuộc loại quý hiếm có tiền cũng khó mua được. Chỉ cần mông má lại, lau chùi sạch sẽ, đưa lên trang bán hàng nước ngoài, có khi gặp khách là vớ bở”.

Anh Trình không phải dân buôn chuyên nghiệp mà là người yêu đồ gỗ cổ. Gặp khách thích, biết về giá trị món đồ anh mới bán: “Đồ tôi bán không có giá rẻ bởi tôi mua đã không rẻ và khi bán còn phải tùy duyên không phải gặp ai cũng bán”. Có lần anh mua được bức tranh cá chép hóa rồng được làm thủ công, có khảm trai chỉ 7 triệu đồng. Sau khi đăng lên trang nước ngoài thêm một số thông tin bức tranh đã được bán với giá... 15.000 USD (khoảng 350 triệu đồng).

Hút thương lái ngoại tỉnh

Chợ đồ gỗ xê - cần - hen nằm sát bờ kênh nên thương lái từ Bến Tre, Vĩnh Long, Tiền Giang... hay chạy ghe lên đây để thu mua đồ. Dù cũ nhưng tủ, bàn ở đây được làm bằng gỗ tự nhiên, về có thể rã ra chế thành món đồ khác nên các xưởng mộc tận dụng. Chị Trần Thị Liễu, thương lái từ Kiên Giang cho hay: “Mình mua để bán lại và thực chất là mua hàng dọn kho cho chủ vựa thu mua đồ cũ nên họ bán lỏng tay. Chủ yếu là đếm cái tính tiền, may được cái còn sử dụng được, về bán cho dân quê dùng cũng kiếm được chênh lệch”.

Không chỉ thương lái miền Tây, thương lái vùng Tây nguyên, miền Bắc, miền Trung cũng tìm về đây. Lý do là đồ gỗ tự nhiên ngày càng có giá, người dân chuộng những món đồ làm bằng gỗ tự nhiên có độ bền cao và giá mua cũng dễ chịu.